Korzenie Instytutu Tele- i Radiotechnicznego sięgają 1929 roku, kiedy to został powołany Instytut Radiotechniczny, którego zadaniem było prowadzenie prac w zakresie radioelektroniki. Posiadał działy lamp elektronowych, kontroli nadawań, materiałów piezoelektrycznych i magnetycznych oraz dział probierczy. Instytut Radiotechniczny w kwietniu 1934 roku połączono z Laboratorium Teletechnicznym Ministerstwa Poczt i Telegrafów tworząc Państwowy Instytut Telekomunikacyjny, który dostał lokalizację w budynkach Państwowej Wytwórni Łączności (Wytwórnię przeniesiono w inne miejsce) przy ulicy Ratuszowej 11 w Warszawie.
W tych budynkach (po wielokrotnych rozbudowach i przebudowach) Instytut Tele- i Radiotechniczny ma swoją siedzibę do dziś. Dyrektorem nowo powstałego Państwowego Instytutu Telekomunikacyjnego został najwybitniejszy polski radioelektronik, prof. Janusz Groszkowski. Dla upamiętnienia długoletniej działalności prof. Janusza Groszkowskiego w Instytucie oraz wkładu twórczego dla rozwoju polskiej elektroniki, w 1988 roku przed wejściem głównym do Instytutu umieszczono popiersie Profesora. W Instytucie funkcjonowały trzy wydziały: Radiotechniki, Teletechniki i Techniki Pocztowej. Prowadzono tam badania w zakresie radioelektroniki, kontynuując i rozwijając prace prowadzone wcześniej w Instytucie Radiotechnicznym. Prace te odegrały pionierską rolę w rozwoju polskiej radioelektroniki. W kolejnych latach Instytut rozrastał się organizacyjnie i rozszerzał tematykę prowadzonych prac. W 1935 roku zorganizowano dział telewizji, który był pierwszą krajową placówką w tej dziedzinie. Na podstawie prac tego działu, w 1937 roku uruchomiono w gmachu "Prudentialu" pierwszą w Polsce stację telewizyjną. Przed wybuchem II wojny światowej Instytut zatrudniał 350 osób na stanowiskach naukowych i technicznych. W latach okupacji niemieckiej, na terenie Instytutu działał zakład "Werkstatt für Fernmeldetechnik". Po wojnie, w kwietniu 1945 Instytut wznowił działalność pod kierownictwem prof. Janusza Groszkowskiego.
Dynamiczny rozwój Instytutu spowodował powstanie w 1950 roku oddziału w Gdańsku, specjalizującego się w problematyce radionawigacyjnej a w 1950 roku powstał oddział we Wrocławiu zajmujący sie problemami miernictwa i technologii materiałów mikrofalowych. W 1951 roku Instytut podzielono na Przemysłowy Instytut Telekomunikacji oraz Instytut Łączności. W ramach kolejnej reorganizacji ośrodków naukowo-badawczych, w maju 1956 roku powstał z połączenia części PIT i Centralnego Biura Konstrukcyjnego Telekomunikacji Instytut Tele- i Radiotechniczny. Inicjatorem powstania Instytutu oraz jego pierwszym dyrektorem został mgr inż. Kazimierz Cieliszak.
Z-cy Dyrektora (doc. mgr inż. Stefan Darecki, mgr inż. Stanisław Ignatowicz)
W okresie II wojny światowej nastąpiła przerwa w działalności Państwowego Instytutu Telekomunikacyjnego, a na tym terenie działał niemiecki tzw. Werstatt für Fernmeldetechnik. Zaraz po wyzwoleniu Pragi, jesienią 1944 roku byli pracownicy samorzutnie przywrócili do życia Państwowy Instytut Telekomunikacyjny. Instytut do 1951 roku podlegał Ministerstwu Poczt i Telegrafów i jego działalnością miała charakter międzyresortowy. Dyrektorem Instytutu w dalszym ciągu był prof. Janusz Groszkowski. Zarządzeniem Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego w połowie 1951 r. nastąpił podział Państwowego Instytutu Telekomunikacyjnego na dwa: Przemysłowy Instytut Telekomunikacji podległy Ministerstwu Przemysłu Ciężkiego i na Instytut Łączności podległy Ministerstwu Poczt i Telegrafów, który po kilku latach został przeniesiony z ulicy Ratuszowej do nowego budynku w Miedzyszynie przy ulicy Szachowej.
W latach 1951-56 nastąpiły dalsze zmiany organizacyjne, w wyniku czego w 1956 r. część Przemysłowego Instytutu Telekomunikacji z tematyką teletechniczną, radiotechniczną i technologiczną połączono z Centralnym Biurem Telekomunikacji i utworzono Instytut Tele-i Radiotechniczny z siedzibą przy ul. Ratuszowej 11, a Przemysłowy Instytut Telekomunikacji ukierunkowano na tematykę radiolokacyjną i mikrofalową, przenosząc go na ul. Poligonową 30.Pierwszym dyrektorem Instytutu Tele- i Radiotechnicznego został mgr inż. Kazimierz Cieliszak i kierował Instytutem do 1967 roku. Instytut Tele-i Radiotechniczny w roku utworzenia (1956 r.) miał trzy wydziały naukowo-badawcze: teletechniczny, radiotechniczny i technologiczny, z których każdy dzielił się na pięć zakładów. Ponadto został utworzony Zakład Doświadczalny ITR. Instytut zatrudniał początkowo 450 osób, w tym 140 osoby w Zakładzie Doświadczalnym. W następnym roku utworzono drugi Zakład Doświadczalny w Warszawie i trzeci w Bydgoszczy jako tzw. gospodarstwa pomocnicze podległe Instytutowi. W roku 1957 zostały połączone trzy wydziały naukowo-badawcze Instytutu w jeden pion naukowo-badawczy, a ponadto utworzono pion tzw. ogólnotechniczny. Trzeci pion administracyjny nie uległ zasadniczym zmianom.
W okresie następnego pięciolecia Instytut, rozwijając swoją działalność naukowobadawczą i techniczną, był jednocześnie bazą na której tworzono nowe jednostki organizacyjne a w szczególności:
- w 1957 r. po utworzeniu Państwowych Zakładów Teletransmisyjnych został don ich przeniesiony z Instytutu Zakład Teletransmisji Przewodowej;
- w 1958 r. jeden z istniejących przy Instytucie Zakładów Doświadczalnych uzyskał samodzielnooeć i jako zakład produkcyjny podzespołów miniaturowych i wzmacniaczy słuchu otrzymał nazwę: Zakłady Podzespołów Radiowych „Omig” podległe Zjednoczeniu Przemysłu Elektronicznego i Teletechnicznego.
- w roku 1959 wydzielono z Instytutu dwa Zakłady: Teletechniki Łączeniowej i Aparatów Telefonicznych oraz stworzono samodzielną jednostkę pod nazwą Zakład Badań i Studiów Teletechniki podległy Zjednoczeniu Przemysłu Teletechnicznego;
- w 1960 r. drugi Zakład Doświadczalny ITR został włączony do Zakładów Wyrobów Elektrotechnicznych „Eltra” w Bydgoszczy, jako niezależny dział produkcji radiometrycznej;
- w 1964 r. trzeci Zakład Doświadczalny, zorganizowany we Wrocławiu, specjalizujący się w dziedzinie cyfrowej techniki pomiarowej, został przekazany do powstającego wówczas Zjednoczeniu „MERA”.
Przeniesienie całych zakładów ITR do innych jednostek organizacyjnych umożliwiło nadanie Instytutowi ścisłej specjalizacji w dziedzinie elektroniki, czego wyrazem było włączenie Instytutu w 1958 roku w skład Zjednoczenia Przemysłu Elektronicznego jako zaplecza naukowo-badawczego przemysłu. Prace wykonywane w pionie naukowo-badawczym koncentrowały się głównie na zagadnieniach podzespołów, układów i urządzeń elektronicznych oraz linii technologicznych. Istotną rolę odgrywały również badania nad materiałami i systemami elektronicznymi. Ustabilizowana w pierwszym pięcioleciu istnienia struktura organizacyjna Instytutu w obszarze badawczo-technicznym obowiązywała do 1970 r. i obejmowała dwa podstawowe piony naukowo-badawcze:
Układowo-Sprzętowy (składający się z pięciu Zakładów: Teleautomatyzacji, Miernictwa Radiotechnicznego, Radiokomunikacji, Radiotechniki, Telewizji) pod kierownictwem prof. dr hab. inż. A. Wojnara, Technologiczno-Podzespołowy (złożony z pięciu Zakładów: Nowych Technologii, Piezoelektroniki, Materiałów Magnetycznych, Badań Techno klimatycznych, Drobnych Konstrukcji) pod kierownictwem doc. mgr inż. A. Czechowskiego.
Na podstawie doświadczeń i wniosków z kilkunastu lat działalności Instytutu oraz szerokiej dyskusji nad perspektywą Instytutu, w roku 1970 nastąpiły istotne zmiany w organizacji Instytutu. Działalność badawczo-rozwojową ITR ukierunkowano głównie w dziedzinie konstrukcji i technologii podzespołów biernych. Oznaczało to przegrupowanie znacznego potencjału naukowo-badawczego, na tę jedną z najbardziej wówczas rozwojowo zaniedbanych dziedzin krajowej elektroniki. Jednocześnie w styczniu 1970 roku przeniesiono do Przemysłowego Instytutu Telekomunikacji zakłady: Radiotechniki, Radiokomunikacji i Telewizji, a do Przemysłowego Instytutu Elektroniki Ośrodek Mikroelektroniki Hybrydowej. W ten sposób określony wówczas profil ogólny zobowiązywał Instytut do prowadzenia prac naukowo-badawczych, rozwojowych i wdrożeniowych w dziedzinie konstrukcji i technologii: rezystorów, kondensatorów, magnetyków,układów zasilania, obwodów drukowanych, elementów stykowych, elementów piezoelektronicznych oraz przetworników elektroakustycznych. W wymienionym zakresie specjalizacji przedmiotowej objęto działalnością wszystkie dziedziny składające się na rozwój nowoczesnych konstrukcji i technologii podzespołowych, poczynając od materiałoznawstwa i wybranych zagadnień inżynierii materiałowej, poprzez konstrukcję wyspecjalizowanych urządzeń technologicznych, kończąc na problemach miernictwa technologicznego wraz z konstrukcją i produkcją aparatury technologicznej i kontrolno-pomiarowej.
W 1972 r. decyzją Ministerstwa Przemysłu Maszynowego do zakresu działalności ITR włączona została dodatkowo technika ultradźwięków i jej aplikacje technologicznew gospodarce, ze szczególnym uwzględnieniem przemysłu elektronicznego.W praktycznej działalności Instytutu zadania te wymagały powiększenia zespołówbadawczych przystosowanych do nowego zakresu działalnooeci oraz pozyskiwania odpowiedniego wyposażenia badawczego. W latach 1970-73 uzyskano w Instytucie w działalności podstawowej przyrost zatrudnienia o ok. 50%. Problem wyposażenia badawczego, szczególnie nowoczesnej aparatury technologicznej odpowiadającej uprawianym dziedzinom, też był sukcesywnie rozwiązywany na zasadzie uzyskiwania przydziału środków dewizowych i zakupów od czołowych światowych firm. Bardzo ważnym wydarzeniem w życiu Instytutu było zakończenie trwającego wielelat etapu rozbudowy ITR i przekazanie do użytku w grudniu 1972 r. nowoczesnego budynku technologicznego oraz neutralizatora ścieków. Dokonana została bardzo wydatna poprawa warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, jak również stworzone zostały znacznie lepsze możliwości prowadzenia kompleksowych prac technologicznych.W 1974 r. nastąpiły zmiany organizacyjne polegające na utworzeniu Zakładu Podzespołów RLC, w wyniku połączenia dwóch Zakładów Instytutu - Zakładu Podzespołów Magnetycznych i Zakładu Podzespołów Dyskretnych; natomiast Zakład Podzespołów Elektroakustycznych został przekazany do Przemysłowego Instytutu Telekomunikacji. W połowie 1975 r. został przekazany Ośrodek Badawczy Jakośc ii Niezawodności do Przedsiębiorstwa Techniczno-Handlowego Unitech.
W 1976 r.został utworzony Zakład Filtrów Piezoelektrycznych zajmujący się głównie filtrami piezoelektrycznymii liniami opóźniającymi.W styczniu 1975 r. Instytut Tele- i Radiotechniczny został włączony przejściowo w skład Kombinatu Podzespołów Biernych ELPOD. W roku 1976 Instytutowi przekazano obowiązki koordynatora kierunku nr 2 „podzespoły bierne” w Rządowym Programie Rozwojowym PR3 pt.: „Rozwój materiałówi podzespołów dla potrzeb elektronizacji”. W roku 1977 powołano w Instytucie Branżowy Ośrodek Sterowania Jakością i Normalizacji dla potrzeb Zjednoczenia UNITRAElektron.
Zmiany zapoczątkowane w latach 80-tych, całkowicie potwierdziły przydatność Instytutu dla gospodarki, a jego opracowania były niezbędne dla celów produkcyjnych wielu zakładów przemysłowych, nie tylko podległych Ministerstwu Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego.
Tematyka prac ITR obejmowała wtedy nastepujące kierunki działania:
Nadejście kryzysu w latach 90-tych oraz wprowadzone reformy gospodarcze spowodowały rewolucyjne zmiany zarówno w Instytucie jak i w jego jednostkach nadrzędnych. Zlikwidowane zostały Kombinaty i Zjednoczenia, a Instytut podporządkowano bezpośrednio Ministerstwu Przemysłu i Handlu.
Największa po wojnie zapaść jaka dotknęła całą gospodarkę, a w szczególności przemysł elektroniczny, nieomal spowodowała upadek Instytutu. Brak zamówień z przemysłu elektronicznego oraz bardzo skromna w stosunku do potrzeb pomoc finansowaz budżetu Państwa, zmusiły Instytut do wielostronnych posunięć, a przede wszystkim do:
1. Likwidacji wszystkich nie przynoszących wymiernych efektów ekonomicznych komórek działalności podstawowej i ogólnotechnicznej oraz ograniczenie do niezbędnego minimum administracji i obsługi. W rezultacie tych poczynań ogólne zatrudnienie w stosunku do 1989 r. zmalało o ponad 50% (około 200 osób).
2. Intensywnego poszukiwania nowych odbiorców, w tym z obszarów z poza przemysłu elektronicznego.
3. Możliwie najoszczędniejszego gospodarowania posiadanymi zasobami. Powyższe działania oraz przede wszystkim determinacja i kreatywność pracowników pozwoliły nie tylko przetrwać ciężką sytuację, ale wykorzystać szansę wynikającą z ogromnej wiedzy oraz doświadczenia i znaleźć miejsca dla swojej działalności w nowych obszarach niszowych, w których elektronika decyduje o innowacyjności i konkurencyjności rynkowej. Przykładem takim jest obszar związany z energoelektroniką, w którym Instytut w sposób znaczący ugruntował swoją pozycję oraz dokonuje ciągłego rozwoju w tej dziedzinie.
1 kwietnia 2019 roku Instytut Tele- i Radiotechniczny został włączony do utworzonej Sieci Badawczej Łukasiewicz, w skład której weszło 38 instytutów badawczych. Łukasiewicz ma stanowić efektywne zaplecze technologiczne i intelektualne administracji publicznej, rodzaj pomostu między nauką a gospodarką. Głównymi zadaniami instytutów działających w ramach Sieci jest realizacja projektów badawczych, w tym międzynarodowych, a także komercjalizacja wyników prac. Poza podstawową działalnością instytuty mogą również produkować unikatową aparaturę badawczą i materiały, prowadzić działalność metrologiczną, normalizacyjną i certyfikacyjną, opracowywać prototypy nowych rozwiązań technologicznych, prowadzić kursy i szkolenia kadr dla gospodarki, a w razie potrzeby także inną działalność związaną z ich charakterem.
Z dniem 1 listopada 2019 r. uchwałą Rady Centrum Łukasiewicz z dnia 29 października 2019 r. nastąpiło połączenie instytutów poprzez włączenie Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Optyki Stosowanej im. Prof. Maksymiliana Pluty w Warszawie do Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytutu Tele- i Radiotechnicznego. Obszar działalności Instytutu został poszerzony o prace badawczo – rozwojowe w zakresie optometrii i okulistyki, interferometrii, spektrofotometrii (UV-VIS-IR), badania parametrów elementów i układów optycznych, komputerowej analizy obrazu, analizy sygnałów wysokiej częstotliwości i sensorów optycznych.
